معرفی انواع فرمت های تصویری

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چه زمانی باید به جای فرمت PNG از JPG برای تصاویر استفاده کنید؟ اصلا تفاوت بین انواع فرمت‌های تصویری را می‌دانید؟ در حالیکه تنوع زیاد فرمت‌های تصویر ممکن است قدری شما را سردرگم کند، اما اگر  می‌خواهید در زمینه طراحی گرافیکی فعالیت کنید، باید با انواع فرمت تصویر آشنا باشید. این الزام فقط مختص طراحان حرفه‌ای گرافیک نیست و شما باید علاوه‌بر آشنایی با این فرمت‌ها، تفاوت و دلیل استفاده از هر کدام را بدانید. از این رو، تیم گرافیک تصمیم دارد در این مطلب به معرفی انواع فرمت های تصویری بپردازد، تا دانش شما به‌عنوان یک طراح خلاق گرافیکی ارتقا یابد.  

تصاویر وکتور در مقابل تصاویر رستر

پیش از پرداختن به معرفی انواع فرمت های تصویری، ابتدا بیایید با تفاوت بین تصاویر برداری (Vector) و پیکسلی یا شطرنجی (Raster) آشنا شویم:

تصاویر رستر یا پیکسلی

تصاویر رستر توسط مجموعه‌ای از پیکسل‌ها یا بلوک‌های منفرد، که در نهایت یک تصویر واحد را تشکیل می‌دهند ساخته شده‌اند. JPEG، GIF و PNG همه فرمت‌های تصویر از نوع پیکسلی هستند. هر عکسی که به صورت آنلاین یا چاپ‌شده می‌بینید، یک تصویر رستری است. پیکسل‌ها بر اساس وضوح (بالا یا پایین)، نسبت مشخصی دارند. از این رو، وقتی پیکسل‌ها کشیده می‌شوند تا فضایی را که در ابتدا در آنجا نبوده‌اند پر کنند، منحرف شده و در نتیجه تصاویری تار یا نامشخص بدست می‌آید. بنابراین نمی‌توانید اندازه تصاویر رستری را بدون کاهش وضوح آنها تغییر دهید.

تصاویر وکتور یا برداری

تصاویر برداری، بسیار فلکسیبل و انعطاف‌پذیرتر هستند. این تصاویر به‌جای پیکسل‌ها از منحنی‌‌هایی به‌ نام بردار ساخته شده و اطلاعات مربوط‌ به رنگ و سایز آنها با استفاده از فرمول‌‌هایی تعریف شده است. EPS، AI و PDF برای ایجاد گرافیک‌هایی که به‌طور مکرر نیاز به تغییر اندازه دارند، گزینه‌های عالی هستند. در واقع، لوگو و گرافیک برند شما باید به صورت وکتور ایجاد شود. اما جذابیت اصلی تصاویر برداری در توانایی آنها در تغییر سایز است. به عبارتی، می‌توان تصاویر وکتوری را به اندازه یک تمبر پستی، کوچک یا آنقدر بزرگ کرد که بتوان آنها را روی بدنه یک ۱۸ چرخ قرار داد.

تصاویر وضوح‌ بالا در مقابل تصاویر وضوح پایین

DPI مخفف (Dots per inch) و PPI مخفف (Pixels per inch) است. این دو، واحدهای اندازه‌گیری برای تعیین چگالی پیکسل‌ها در یک تصویر هستند. مهم‌ترین نکته در تعیین DPI یا PPI این است که تعیین کنید تصویر موردنظر برای وب است یا چاپ. وب‌سایت‌ها تصاویر را با وضوح 72dpi نمایش می‌دهند، که البته نشان‌دهنده وضوح پایین است. با این حال، تصاویر با این وضوح در وب واضح به‌نظر می‌رسند.

بهترین مقدار برای چاپ تصویر، مستلزم آن است که کمتر از 300dpi نباشد. از این رو، سعی نکنید با دانلود تصویر از وب و متناسب کردن سایز آن با ابعاد پروژه چاپی، خودتان را گول بزنید. چراکه در نهایت، با یک تصویر پیکسلی کشیده، تار و مخدوش مواجه خواهید شد.

معرفی انواع فرمت های تصویری

در بخش زیر، تمام انواع فرمت‌ های تصویری را به‌طور خلاصه و با ذکر نکات مهم بیان کرده‌ایم:

JPEG (یا JPG)

JPEG (Joint Photographic Experts Group) را می‌توان رایج‌ترین نوع فرمت تصویر دانست که در وب‌سایت‌ها بسیار مورداستفاده قرار می گیرد. فرمت JPEG به دلیل فشرده‌سازی خود شناخته می‌شود؛ به این معنی که کیفیت تصویر با کاهش اندازه فایل، کاهش می‌یابد. شما می‌توانید از فرمت JPEG برای پروژه‌های وب، در اسناد Microsoft Office یا برای پروژه‌هایی که نیاز به چاپ با وضوح بالا دارندT استفاده کنید. بنابراین این فرمت برای چاپ کارت ویزیت، تراکت و بنر مناسب است.

JPG در مقابل JPEG

هیچ تفاوتی بین پسوندهای نام فایل jpg و jpeg وجود ندارد. هر دو یک فرمت بوده و به یک شیوه عمل می‌کنند. تنها دلیل وجود این دو پسوند برای یک فرمت فایل این است که jpeg به jpg کوتاه شده تا محدودیت سه کراکتر را در ورژن‌های اولیه ویندوز رعایت کند.

PNG

PNG (Portable Network Graphics) برای اسناد تعاملی مانند صفحات وب، شگفت‌انگیز بوده اما برای چاپ چندان مناسب نیست. شما می‌توانید فایل با فرمت PNG را بدون نگرانی از دست دادن کیفیت، ویرایش کنید. اما در کل، آنها وضوح و رزولوشن پایینی دارند. دلیل استفاده از فرمت PNG در اکثر پروژه‌های وب این است که می‌توانید این نوع تصاویر را با رنگ‌های بیشتری در پس‌زمینه یا بک گراند شفاف (transparent) ذخیره کنید. این امکان باعث می‌شود تا شما تصویری بسیار واضح‌تر و با کیفیت وب ایجاد کنید.

GIF

فرمت GIF (Graphics Interchange Format) به شکل متحرک خود بسیار رایج است. شما حتما این نوع تصاویر را در صفحات Tumblr و در تبلیغات بنری سایت‌های مختلف، بارها دیده‌اید. علاوه‌بر آن، به‌نظر می‌رسد امروزه شاهد این تصاویر در بخش نظرات پست‌های رسانه‌های اجتماعی چون اینستاگرام نیز هستیم.

فرمت GIF در شکل ابتدایی خود، از حداکثر 256 رنگ در کالراسپیس RGB تشکیل می‌شود. از این رو، با توجه به تعداد محدود رنگ‌ها، حجم فایل به مقدار قابل‌توجهی کاهش یافته است. GIF نوعی فرمت فایل بسیار رایج برای پروژه‌های وب است، که یک تصویر باید خیلی سریع در آن بارگذاری شود.

PSD

در لیست معرفی انواع فرمت های تصویری، نوبت به PSD (Photoshop Document) می‌رسد. این فرمت مربوط به فایل‌هایی است که در ادوبی فتوشاپ (محبوب‌ترین نرم‌افزار ویرایش گرافیک تاکنون)، ایجاد و ذخیره می‌شوند. این نوع فایل حاوی لایه‌هایی است که تغییر تصویر را بسیار آسان‌تر می‌کند. لازم به ذکر است که این برنامه انواع فایل‌های رستری را تولید می‌کند. بنابراین می‌توان گفت، بزرگترین نقطه ضعف فرمت PSD این است که فتوشاپ با تصاویر پیکسلی برخلاف تصاویر برداری سروکار دارد.

TIFF

TIF (Tagged Image File) یک فایل رستری بزرگ است که کیفیت خود را از دست نمی‌دهد. این نوع فرمت به دلیل استفاده از فشرده‌سازی بدون کم‌و‌کاست خود معروف است؛ به این معنی که داده‌های تصویر اصلی بدون توجه به اینکه چند بار ممکن است فایل اصلی را کپی، ذخیره مجدد یا فشرده‌سازی کنید، کاملا حفظ می‌شوند.

با وجود توانایی تصاویر TIFF برای بازیابی کیفیت خود پس از دستکاری، باید از استفاده از این نوع فایل در وب خودداری کنید؛ زیرا از آنجایی که لود شدن آن ممکن است زمان زیادی بخواهد، به شدت بر عملکرد وب‌سایت تاثیر می‌گذارد. فرمت TIFF معمولا هنگام ذخیره عکس‌ها برای چاپ نیز استفاده می‌شود؛ از این رو، برای چاپ بنر و کارت ویزیت مناسب است.

PDF

فایل‌های پی‌دی‌اف (Portable Document Format) توسط شرکت Adobe با هدف جمع‌آوری و بررسی اطلاعات از هر برنامه‌ای، در هر کامپیوتری، با هر کسی و در هر مکانی خلق شده‌اند. می‌توان گفت این فرمت تاکنون بسیار هم موفق بوده است. اگر طراح گرافیک، لوگوی وکتور برند شما را با فرمت PDF ذخیره کند، شما می‌توانید آن را بدون هیچ نرم‌افزار گرافیکی و ویرایشی مشاهده کنید (البته به شرطی که نرم‌افزار رایگان Acrobat Reader را دانلود کرده باشید). همچنین لازم به ذکر است، فرمت PDF برای چاپ تراکت، بنر و کارت ویزیت عالی است.

EPS

EPS (Encapsulated Postscript) نوعی فرمت برداری است که برای تولید فایل‌های گرافیکی با وضوح بالا برای چاپ طراحی شده است. تقریبا هر نوع نرم‌افزار طراحی می‌تواند فرمت EPS را ایجاد کند. در واقع، پسوند EPS نوعی فایل شناخته‌شده مثل PDF است که می‌تواند برای باز کردن آرت‌ورک‌های مبتنی بر بردار در هر ویرایشگر گرافیکی (نه فقط محصولات رایج‌تر Adobe)، استفاده شود. بدین ترتیب، این فرمت برای طراحانی که هنوز از محصولات Adobe استفاده نکرده، اما ممکن است از Corel Draw یا Quark استفاده کنند، خوشایند است.

Ai

Ai (Adobe Illustrator Document) از دیگر انواع فرمت های تصویری بوده که بیشتر موردعلاقه طراحان حرفه‌ای است. درواقع، AI قابل‌اعتمادترین نوع فرمت برای استفاده از تصاویر در انواع پروژه‌ها از وب تا چاپ است. Adobe Illustrator استانداردی برای ایجاد آرت‌ورک‌هاست، بنابراین خیلی فراتر از برنامه‌ای است که فقط لوگوی برند شما در آن ساخته شود. ایلاستریتور، آرت‌ورک‌های برداری را تولید می‌کند که ساده‌ترین نوع فرمت برای طراحی و ویرایش است. البته این برنامه می‌تواند تمام انواع فرمت‌های ذکر شده را نیز ایجاد کند. این نرم‌افزار بهترین ابزار در کامپیوتر هر طراح گرافیک حرفه‌ای است.

INDD

INDD (InDesign Document) فرمتی است که در Adobe InDesign ایجاد و ذخیره می‌شود. InDesign معمولا برای ایجاد سندهای بزرگتر مانند روزنامه‌ها، مجلات و کتاب‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. فایل‌های Adobe Photoshop و Illustrator را می‌توان در InDesign ترکیب کرد تا طرح‌های جذاب‌تری که دارای تایپوگرافی پیشرفته، گرافیک امبدشده، اطلاعات قالب‌بندی و سایر گزینه‌های پیچیده مرتبط با چیدمان است، تولید شوند.

RAW

فرمت RAW (Raw Image Formats)، اغلب اولین فرمتی است که به یک تصویر هنگام ایجاد، داده می‌شود. به عبارتی، وقتی با دوربین خود عکسی می‌گیرید، بلافاصله در این فرمت سیو می‌شود. یعنی تنها زمانیکه فایل خود را در دستگاه جدیدی آپلود کرده و با استفاده از یکی از نرم‌افزارهای ویرایش تصویر ادیت می‌کنید، آنگاه می‌تواند با استفاده از یکی از فرمت‌های تصویری که در بالا توضیح داده شد، ذخیره شود. تصاویر RAW باارزش هستند، زیرا همه عناصر یک عکس را بدون از دست دادن جزئیات بصری کوچک، ثبت می‌کنند. با این حال، باید آنها را در یکی از انواع فایل‌های پیکسلی یا برداری قرار داد تا قابل‌ویرایش باشند.

حالا انواع فرمت‌ های تصویری را می‌شناسید

در مطلبی که درباره فرمت‌های تصویری رایج مطالعه کردید، تیم گرافیک تصمیم داشت تا با بیانی ساده، سطح آگاهی شما در زمینه طراحی گرافیکی را ارتقا دهد. اکنون خوب می‌دانید که مفهوم تصاویر وکتوری و رستری چیست و از بین انواع فرمت‌ های تصویری، کدامیک برای وب و کدامیک برای چاپ بنر، تراکت و کارت ویزیت مناسب است.